من اوره ك خسته ليگي توتاجام؟!!
يازار: دكتر بهروز هاشمي (جام جم)
ديلمانج : ساوالان
دونيانين باشاباشيندا اوره ك خسته ليگينين گؤرونمه سي چؤخالير و بو گؤروشمه گنج لره (جوانلارا) سايي گلير بيزيم اولكه ميزده دونيايا بنظردير ، ايندي اوره ك خسته ليكلري ئوزه لليكجه اوره ك سكته سي ياب ؤنملي اولوم و ايشدن سالما ندنلردندير (عامللردندير) گلين بو بالاجا يازيدا بوناگؤره اويرنك .
نيئه اوره ك سكته سي گؤروشور :
سكته ، بير عضوا قان يئتيرممزليخدن گلير (اورنك اوچون اوره گين داماري اوره گه قان يئتيرمير و اوره گين بير بؤلومو ايشدن دوشور) و دامارلارا قان يئتير ممزليخ ، دامارلارين توتولماسيندان باش وئرير ، آما دامارلار نيئه توتولور؟
دامارلارين توتولماسينا عربجه تصلب شرائين دئيلير و انگليزجه سيده آترواسكلورزيس اولور توركجه سيده "دامار توتولماسي" ، دامارين توتولماسي ياغين (پلاك) ييغيشماسيندان گلير ياني بوكي اينسان يا چؤخ ياغلي يئمك يئير يادا اوقدر آز تَرپَشيركي ياغ قارنينا ييغيشيب و ياواش ياواش دامارلاريندا يئر آليب و دامارلاري توتور (سؤزسوزكي بو بؤلوم دوشونَكلي اولماغا ساده جه دئيلدي).
نَلَر دامارلاري بَركيدير؟
نئچه نَدن دامارلاري بَركيده بولر:
1- جيغالا و قليان چكمك :
ؤنملي ندنلردن بيريديركي گون به گون گنجلريميز (جوانلاريميز) بو يؤلا چكيليرلر ، آللانمائينكي قليانين توستوسي سودان گئچير و زهرلي ماده سي آلينير ، سويون اتكيسي (اثري) اولموش اولسادا چؤخ آز اولار و قليانين ضررلي ماده سي جيغالادان داهادا آرتيقدير.
2- يوخاري قان باسقيسي (يوخاري فشار خون) :
بو نَدن (علت) بوناگوره كي جيغالا و اوره ك-دامار خسته ليكلريله و ايكينجي شكر خسته ليگيله دوز به دوز (مستقيم) آراسي وار داهادا گؤزلمه ليدير ، هِئي هِئي (مرتب و منظم) قان باسقيزي اولچون و اَير قان باسقيز 80/140 دَن يوخارييا قالخدي كسينليكجه دكتورا گئدين سيز باخيم آلتيندا اولماليسيز (تحت نظر).
3- قانين ياغي :
قاندا ايكي جورا ياغ واردير :
الف) ياخجي ياغ كي اچ.دي.اِل (HDL=high dose lipoprotein) آديلا تانيلير بو دامارلارين توتولماسينين قاباغيني آلير و گرك بونون اولچوسو قاندا 35 دَن آرتيخ اولا يؤخسا ايشه ياراماز و اَير 60 دان يوخاري اولسا ياب گؤزَلدير.
ب) ايكينجي ياغ قؤلاي ياغدير بو ياغلار نئچه جورادير كي ياب قؤلايي اِل.دي.اِل (LDL=low dose lipoprotein) آديلا تانيلير بو ياغين يوخاري اولماغي قؤرخماليدير.
4- كؤكلوخ و تَرپَشممزليخ (بي تحركي):
بو گونلر كؤكَلمق چؤخ راحاتدير نييه كي ايشلر چؤخ راحات اولوبدور شهر ياشاماغي اينساني كؤك ائدير ، ايندي داها قديم زامانكيمين كرتيوار چكمك يؤخدور هئر زادين حاضيريسي واردير و.... آما بو آرادا آريقلاماخ چؤخ چتيندير چؤنكي گرك تئر (عرق) تؤكوب ياغ يانديراسان ، پس چاليشين چكيز نرمال قالسين ، چكينين آرتيرماغي اينساني ديابت ، ياغ خسته ليگي و اوره ك خسته ليكلرينه ياخينلادير.
ساغليقي قؤروماخ درماندان قاباخدير.